Osuwiskiem nazywamy zróżnicowane ruchy mas skalnych powstałe na skutek naturalnego lub sztucznego zaburzenia równowagi zbocza i uzależnione od warunków takich jak rzeźba terenu, budowa geologiczna (rodzaj materiału skalnego, układ poszczególnych warstw, ilość zwietrzeliny), warunki hydrologiczne i klimat. Opisując zjawisko osuwiska z punktu widzenia mechaniki gruntów jest to stan, w którym naprężenia ścinające występujące w materiale skalnym przekraczają jego wytrzymałość na ścinanie. Powstawanie zjawisk osuwiskowych związane może być z nachyleniem zbocza, dzięki któremu masy skalne mogą się przemieszczać w wyniku działania siły ciężkości przy określonych warunkach gruntowo - wodnych. Bardzo często o ruchu osuwiskowym decyduje również nachylenie podłoża gruntowego i układ warstw gruntu w podłożu, po którym ruch ten następuje. lub układ zwierciadła wody gruntowej, a nie samo nachylenie skarpy. Dużą rolę przy zjawiskach osuwiskowych odgrywają warunki klimatyczne, w jakich przebiega ruch denudacyjny. Spełzywanie skał może występować zarówno w klimacie suchym, wilgotnym, zimnym, umiarkowanym lub gorącym, a w ruchu mogą brać udział skały luźne zarówno drobnoziarniste, jaki i wielkie odłamy skalne. W klimatach ciepłych ruch zbocza bywa wywołany wahaniami temperatury, w regionach zimnych dużą rolę odgrywa natomiast działanie mrozu. Częstą przyczyną ruchów osuwiskowych jak powszechnie wiadomo jest woda, związana z opadami atmosferycznymi lub topniejącym śniegiem. W klimacie półsuchym lub suchym płynięcie mas skalnych łączy się z okresowymi gwałtownymi opadami deszczu. Zjawisko nawałnicy deszczowej w ostatnich latach obserwowano również na terenie naszego kraju.
Osuwiska można podzielić na dwie podstawowe grupy, czyli osuwiska czynne i osuwiska nieczynne. Osuwiska czynne zwane są również żywymi, młodymi lub osuwiskami w ruchu. Osuwiska nieczynne zwane również ustabilizowanymi lub starymi. Osuwiska nieczynne mogą ulec ożywieniu (odmłodzeniu) zamieniając się niejako w osuwiska czynne (młode).
Każde osuwisko przechodzi klika etapów przygotowania do ruchu. Czas powstania osuwiska uzależniony jest od wspomnianych wcześniej już czynników i obejmuje w pierwszej kolejności naruszenie struktury wewnętrznej skał i zmianę jej własności fizycznych. Ruch zasadniczy poprzedzony jest zazwyczaj wolnymi ruchami wstępnymi, po których występuje szybki ruch główny, a kolejno ruchy wtórne. Po naruszeniu stanu równowagi i powstaniu osuwiska następuje przemieszczenie materiału i jego „nowe” rozmieszczenie, a co z tym związane powstanie nowego stan równowagi. Jeśli równowaga zbocza jest chwiejna następuje jej ponowne naruszenie powodujące powtórny ruch trwający do momentu ustabilizowania i równowagi sił utrzymujących i sił zsuwających. Stan ten może być mniej lub bardziej trwały.
Osuwiska mogą sięgać głęboko w zbocze lub obejmować tylko jego powierzchnię. Konsekwencją powstania osuwiska w jednym miejscu są zjawiska w innych miejscach na zboczu, zarówno w jego dole jak i w górze. W wyniku ruchu osuwiskowego ściana niszy osuwiska cofa się ku górze powodując tym samym naruszenie stanu równowagi powyżej osuwiska. Oderwany materiał przemieszczając się natomiast w dół zbocza powoduje zwiększenie nachylenia skarpy poniżej i dodatkowe jej dociążenie, czego konsekwencją jest zmiana stanu równowagi.
Skutkiem osuwania się materiału skalnego są zmiany zachodzące w wodach podziemnych co prowadzi często do zmiany kierunku spływu wód i zanikania starych źródeł i wycieków oraz pojawianiem się nowych.
